Çocuklarda Nefrit (Glomerülonefrit)
Nefrit Nedir?
Nefrit, yüksek kan basıncı, böbrek süzme fonksiyonlarında azalma, idrarda kan görülmesi ve vücut şişkinliği olan bir çocuğu belirtmek için kullanılan bir terimdir. Teknik olarak, nefrit, nefronu içeren enfeksiyöz olmayan, immunolojik (antijen-antikor kompleksleri birikimi ile tetiklenen) bir enflamatuar süreci içerir; glomerülonefrit genellikle daha kesin bir terimdir. Böbrekte bulunan glomerül denen küçük yapıların iltihabı reaksiyona maruz kalması sonucu nefrit gelişir. Çocuklarda özellikle gelişmekte olan ülkelerde, yaygın bir durumdur. Çoğu durumda, bu hastalık birinci basamakta tedavi edilebilir. Bu rahatsızlığın teşhisi idrar örnekleri alınarak yapılır. İdrarda kırmızı kan hücrelerinin varlığı nefriti düşündürür.
Nefrit durumunda çocuğun böbrekleri şişer. Bu, böbreğe kan pompalamasını zorlaştırır. Süzülen idrar miktarı azalır. Bir kısım kan hücreleri böbrekten idrara geçer.
Glomerülonefrit üreten hastalıklar genellikle primer (yani böbreğin birincil olarak etkilenen organ olduğu hastalıklar) veya ikincil (yani sistemik lupus eritematozus gibi diğer organlara ek olarak böbrekleri içeren sistemik bozukluklar) olarak sınıflandırılır.
Enfeksiyonu takiben gelişen (çoğu streptokok enfeksiyonunu takiben) glomerülonefrit son yıllarda azalmıştır, ancak hala en sık görülen glomerülonefrit türüdür. Henoch-Schönlein purpura, immünoglobulin A (IgA) nefropati, Alport sendromu ve lupus (SLE) gibi bazen glomerülonefrit ile ortaya çıkan diğer durumlar mevcuttur.
Çocuklarda Nefrit Belirtileri Nelerdir?
İdrar koyu kahverengi renkte (kola veya et yıkantı suyu renginde) olacaktır. İdrarda kırmızı kan hücreleri (eritrositler) ve düşük-orta düzeyde protein bulunur. Ağır vakalarda böbrek yetmezliği de gelişebilir.
İdrardaki fazla protein, idrarın köpüklü görünmesini sağlayacaktır.
İdrara çıkma sıklığı ve idrar miktarı azalacaktır.
Çocuğunuzda karın ağrısı ve boğaz ağrısı da olabilir. Çocuk halsiz, bitkin olacaktır. Ağır vakalarda solunum problemleri de olabilir. Kan basıncı yükselmesi nefritte beklenen bir durumdur ve hipertansiyona bağlı şiddetli baş ağrıları olur. Burun kanaması ve bulantı-kusma da yüksek tansiyon sonucu gelişebilir. Nadiren yüksek kan basıncına bağlı havale de geçirebilir.
Bazı çocukların (vaskülitlere bağlı gelişen nefritlerde) tüm kalça ve bacak bölgelerinde döküntüleri vardır.
Çocuğunuz iştah kaybı olabilir. Bazı çocuklarda ciddi eklem ağrıları olabilir. Solukluk, göz etrafında, yüz ve ayak bileğinde şişme (ödem) görülebilir.
Çocukda bu belirtileri gözlemlerseniz doktorunuza başvurun. Araştırmalar erken müdahale ve uygun bakımın çocuklarda nefriti daha hızlı tedavi edebileceğini göstermektedir.
Çocuklarda Nefritin Nedenleri Nelerdir?
Çocuklarda nefriti tetikleyen hastalıklar:
Streptokok enfeksiyonu: Çocuklarda nefrit genellikle boğaz enfeksiyonu ve bazen de solunum sistemi enfeksiyonlardan kaynaklanır. Bu nedenle boğaz ağrısı, diğer nefrit bulguları ile birlikte nefrit olasılığı açısından önemlidir.
Henoch-Schönlein purpura: Bu hastalığın çocuğun derisinde büyük veya küçük mor renkli lezyonlara neden olduğu bilinmektedir. Bu cildi ve iç organları etkiler. Ne yazık ki bu hastalık çocukların böbreklerini de etkiler. Bu nihayet nefrite yol açabilir.
Otoimmün hastalıklar: Lupus ve benzeri otoimmun hastalıklar nefrite neden olur.
Vaskülitler: Poliarteritis nodosa, Wegener granülomatoz vb. Nadir vaskülitler nefrit nedenidir.
Alport sendromu: Çocuklar genellikle bu kalıtsal nefritten etkilenir. Bu hem erkeklere hem de kızlara zarar verir. Ancak araştırmalar, erkek çocukların bu hastalıktan etkilenme olasılığının daha yüksek olduğunu göstermektedir.
Çocuklarda Nefrit Tanısı
Hassas organlarla ilgili rahatsızlıklar söz konusu olduğunda erken teşhis her zaman yararlıdır. Nefrit nedeniyle gelişen ve zamanında etkin bir şekilde tedavi edilmeyen böbrek hasarı çocuğunuzda ömür boyu sürecek hasar bırakabilir. Bu nedenle belirtileri derhal doktorunuza bildirmeniz önemlidir.
Çocuklarda nefrit tanısı sürecinde doktorların yaptırdığı işlemler:
Boğaz kültürü: Çoğu zaman çocuklar arasında nefritin temel nedeni boğaz veya solunum yolu enfeksiyonudur. Bu nedenle çocuğunuzun doktoru boğaz kültürü yaptırabilir.
Kan testleri: Rutin bir kan testi (tam kan sayımı, hemogram) gereklidir. Ayrıca doktorun kandaki elektrolit seviyesini (sodyum, potasyum, kalsiyum) kontrol etmesine yardımcı olur. Rutin bir böbrek fonksiyonu testi (serum üre, BUN, kreatinin, ürik asit) de yapılır.
İdrar tahlili: İdrar testinde idrarda eritrositler, lökositler, eritrosit kümeleri ve protein aranır. İdrarda bulunan kan hücreleri doğası gereği mikroskopiktir. Yani çıplak gözle görülemez, o nedenle mikroskopla bakılmaktadır.
Göğüs röntgeni: Bazen doktor ayrıca akciğerlerin ve solunum sisteminin etkilenme durumun göstermek için bir göğüs röntgeni çeker. Nefritin nedeni olan bir akciğer enfeksiyonu bulguları akciğer grafisinde gözükebilir. Ayrıca, çocuğun vücudunda biriken sıvı akciğer ödemi gibi tehlikeli bir duruma yol açmış olabilir.
Böbrek ultrasonu (ultrasonografi): Böbrek ultrasonografisi genellikle yani bir tarafta küçük, anormal böbrek, şekil bozuklukları, tümör ve böbrek taşları gibi diğer hipertansiyon ve hematüri nedenlerini dışlamak için yapılır. Glomerülonefrit bulunduğunda böbrekler sıklıkla daha parlak ve biraz büyümüş olarak görülür.
Böbrek Biyopsisi: Kronik nefrit durumunda, kesin tanı isteniyorsa böbrek biyopsisi gerekli hale gelir. Bu gibi durumlarda doktor, böbrek dokularının küçük bir örneğinin patolojik incelemesini isteyebilir.
Çocuklarda Nefrit Tedavisi
Pek çok durumda nefrit, çocuklarda başka bir hastalıktan kaynaklandığından, altta yatan rahatsızlığın tedavisi nefrit tedavisi için önemlidir. Örneğin çocularda en sık nefrit nedenlerinden olan streptokok enfeksiyonu için antibiyotik verilir. Diğer nefrite yol açan enfeksiyonlar için de uygun tedaviler verilir.
Ancak nefritin akut döneminde vücutta biriken fazla sıvının idrar söktürücüler ile atılması, yüksek kan basıncının normale indirilmesi gerekir. Ayrıca nefrit nedeniyle oluşması muhtemel elektrolit düzensizlikleri (serum sodyumu düşüklüğü veya potasyum yüksekliği) için özel tedaviler verilmesi gerekir.
Diüretiklerle nefrit sonucu vücutta biriken aşır sıvı uzaklaştırlamazsa o zaman periton diyalizi veya hemodiyaliz seçenekleri kullanılabilir.
Lupus nefriti veya Henoch-Schönlein gibi vaskülitlere bağlı gelişen nefritlerde immunsupresifler (bağışıklık sistemini baskılayıcı ilaçlar) her hastalığın kendi tedavi prokolü dikkate alınarak uygulanır.